Het belang van ventileren

Ventilatie zorgt voor schone lucht in huis en dat is heel belangrijk voor je gezondheid. De lucht in huis raakt op allerlei manieren vervuild. We ademen, koken, drogen de was en kopen nieuwe spullen. Vuile lucht veroorzaakt of verergert bijvoorbeeld allergieën, luchtwegproblemen en irritatie van slijmvliezen.

Door goed te ventileren blijft de woning droger en wordt schimmelvorming voorkomen.

Ventileren heeft niet alleen positieve gevolgen voor de gezondheid, maar ook voor de energiezuinigheid van je woning. Het kost namelijk meer energie om vochtige lucht te verwarmen dan droge lucht.

Hoe beter je huis geïsoleerd is, hoe belangrijker ventilatie is. Er zijn immers geen naden en kieren meer waardoor schone lucht naar binnen kan komen.

Luchten is niet hetzelfde als ventileren

Bij luchten zet je voor korte tijd deuren en/of ramen open om frisse lucht binnen te laten. Zet de thermostaat laag als je aan het luchten bent, anders slaat de verwarming onnodig aan. Luchten is heel nuttig om snel extra vervuilde lucht af te voeren, maar is geen vervanging van ventileren. Als de deuren en ramen weer gesloten worden, zal de hoeveelheid vervuilde lucht weer toenemen.

Bij ventileren van een woning wordt de vervuilde lucht constant afgevoerd en is er de hele dag door toevoer van frisse lucht zonder dat je daar een raam of deur voor open hoeft te zetten.

Ventileren

Als je gaat verbouwen of verduurzamen dan is het goed om ook aan ventilatie te denken. Je gaat dan kieren en gaatjes dichten die voor ventilatie zorgden. Hierdoor moet je alternatieve manieren bedenken om toch voldoende te kunnen ventileren. Dat doe je bijvoorbeeld door mechanische afzuiging (ook wel ventilatiesysteem C genoemd) te plaatsen in de keuken, wc en badkamer. Als je daarbij ventilatieroosters in je ramen plaatst kan er ook voldoende frisse lucht worden aangevoerd. Zorg dat er in elke ruimte een rooster of klepraam aanwezig is. Zorg dat er in elke ruimte een raam of buitendeur helemaal open kan, zodat je de mogelijkheid hebt om te laten doorwaaien.

Het is belangrijk om te zorgen dat de ventilatieroosters en klepramen altijd open staan. Als ze gesloten zijn, ontstaat er onderdruk en kan lucht uit de kruipruimte worden aangezogen. Die lucht kan veel vocht, schimmels en radongas bevatten. En bij dichte roosters is er natuurlijk ook geen sprake van goede ventilatie. Als je aan een drukke weg woont, dan kun je het beste de roosters en ramen openen aan de kant die niet op de weg gericht zijn. Zet de mechanische ventilatie nooit uit, behalve bij een ramp in de buurt of tijdens onderhoud. Trek in dat geval de stekker eruit of zet de schakelaar om in de meterkast.

Op sommige momenten is het goed om extra goed te ventileren:

• Zet tijdens het koken een raam open of, nog beter, de afzuigkap of mechanische ventilatie in de hoogst stand. Laat de afzuigkap/mechanische ventilatie nog minstens een kwartier na het koken aanstaan om alle schadelijke stoffen, zoals fijnstof, af te voeren.
• Zet tijdens het douchen een raam open of, nog beter, de mechanische ventilatie in de hoogste stand, zodat het vocht snel afgevoerd kan worden. Laat het raam niet te lang open staan, want als het te koud wordt kan er juist condens en schimmel ontstaan; 20 tot 30 minuten is voldoende.
• Als er veel mensen in huis aanwezig zijn, bijvoorbeeld bij een feestje, is het goed om een raam of deur open te zetten of de mechanische ventilatie harder te zetten.
• Bij klussen, zoals schilderen, is extra ventilatie ook goed. Dan verdwijnen de vrijgekomen stoffen zoals oplosmiddelen sneller.
• Hang de schone was als het even kan buiten. Als je hem binnen ophangt, ventileer de ruimte dan goed.

Het is verstandig om een ruimte van 1,5 tot 2 cm onder al je deuren te houden. Zo kan frisse lucht overal in je huis komen.

Je kunt kiezen voor een centrale ventilatiebox of een lokale ventilatie-unit.

Lokale ventilatie-unit

Een lokale ventilatie-unit regelt de ventilatie in de ruimte waar hij opgehangen wordt. Vaak wordt hiervoor de huiskamer gekozen. De unit wordt op de muur bevestigd die rechtstreeks uitkomt bij de buitengevel en zorgt voor zowel een aanvoer van verse lucht als de afvoer van vervuilde lucht.

Het nadeel kan zijn dat de gevelventilatie geluid maakt en alle roosters en raampjes moeten in de ruimte juist gesloten blijven voor een goede werking. Als er roosters en raampjes in andere ruimtes aanwezig is, moeten de deuren naar de ruimte met de gevelunit gesloten blijven.

Centrale ventilatiebox

Op een centrale ventilatiebox zijn meerdere ruimtes aangesloten. In de keuken, badkamer en wc zitten ventielen (de witte, ronde roosters in het plafond of de muur). De ventilatiebox zorgt er voor dat de lucht via de ventielen wordt afgezogen naar buiten. De box hangt meestal in dezelfde ruimte als de cv-ketel.
Met een knop in de keuken en/of badkamer regel je de hoeveelheid lucht het mechanische ventilatiesysteem afvoert. De knop heeft twee of drie standen. Doordat de lucht wordt afgezogen, wordt er vanzelf ook lucht van buiten aangezogen door ventilatieroosters en/of klepraampjes.

Maak de ventilatieroosters en ventielen minimaal 1 keer per jaar schoon.

Oudere boxen werken vaak op wisselstroom. Het is handig om die te vervangen voor een box op gelijkstroom. Die verbruikt minder stroom.

Beperk energieverlies

Ventilatie kost altijd energie, omdat er warme lucht uit de woning gaat en er koude buitenlucht voor in de plaats komt. Aangezien ventilatie goed is voor de gezondheid is het zeker geen energieverspilling. Er zijn verschillende manieren om het energieverlies te beperken. Dat zijn bijvoorbeeld:

1. zelfregelende roosters
2. vraaggestuurde, mechanische ventilatie
3. balansventilatie met warmte-terugwinning

1. Zelfregelende rooster

Dat zijn roosters in ramen en kozijnen die reageren op winddruk. Als er harde wind staat, laten deze roosters minder lucht door. De meeste roosters buigen de binnenkomende lucht ook naar boven af, waardoor je geen koude luchtstroom voelt. Je kunt kiezen tussen mechanische roosters met verende klepjes en elektronische roosters met een sensor die de luchtdruk meet.

2. Vraaggestuurde, mechanische ventilatie

Bij vraaggestuurde ventilatie wordt de luchtverversing geregeld op basis van de luchtkwaliteit die wordt gemeten met sensoren. Vraaggestuurde, mechanische ventilatie wordt ook systeem C+ genoemd. Een vraaggestuurde, mechanische ventilatiebox kan bijvoorbeeld met een sensor de CO2 in de ruimte meten. De hoeveelheid CO₂ is een indicatie van de luchtkwaliteit. Als het CO₂ gehalte te hoog is gaat de ventilatiebox harder draaien. Dat geldt ook voor vocht. Het is mogelijk om een vochtsensor op je ventilatiebox aan te sluiten, zodat deze harder gaat draaien als de luchtvochtigheid te hoog is.

Ook als er niemand in huis aanwezig is, vervuilt de lucht. Er komen bijvoorbeeld vluchtige stoffen uit meubels en er komt radongas uit de muren en de vloer. Stel de ventilatiebox zodoende op een basisventilatie af zodat deze altijd doorgaat.

3. Balansventilatie met warmte-terugwinning

De mechanische ventilatie heet balansventilatie omdat het ventilatiesysteem evenveel lucht aanvoert als afvoert: aan- en afvoer zijn in balans. Balansventilatie wordt ook ventilatiesysteem D genoemd. De aan- en afvoer van lucht gaat via aparte kanalen. Via ventielen in de woon- en slaapkamer wordt verse lucht de woning ingeblazen. Via afzuigventielen in de badkamer, keuken en wc wordt vervuilde lucht afgevoerd.

Met de regelknop, die in de keuken en/of badkamer zit, kun je meer of minder lucht verversen.

De ventilatie werkt alleen goed als de lucht vrij door het huis kan stromen. Daarvoor is een ruimte van 1,5 tot 2 cm onder al je deuren nodig. Ramen en roosters in de ramen kun je het beste dicht houden voor de optimale werking.

Bijna alle systemen hebben warmte-terugwinning (wtw). Daarbij wordt de binnenkomende lucht verwarmt met de warmte van de naar buitengaande lucht. Net als bij mechanische ventilatie is het beter om de balansventilatie nooit uit te zetten, behalve bij een ramp in de buurt of tijdens onderhoud. Trek in dat geval de stekker eruit of zet de schakelaar om in de meterkast.

Door vocht- en CO₂-sensoren aan te brengen wordt dit systeem nog energiezuiniger.

Nieuwere systemen hebben een bypass voor de zomer. Bij units die vanaf 2016 op de markt zijn is een bypass verplicht. Als het dan binnen warmer is dan buiten, zorgt de bypass ervoor dat de binnenkomende lucht niet wordt opgewarmd.

Het is ook mogelijk om je huis te koelen met balansventilatie. Daarvoor laat je een luchtkoeler in de ventilatie-unit inbouwen. Die heeft een verdamper waarmee de lucht die naar buiten gaat afgekoeld wordt. De binnenkomende lucht stroomt langs de afgekoelde lucht en wordt daardoor ook kouder.

Aangezien er ook lucht via de balansventilatie het huis in wordt geblazen is het heel belangrijk om de filters, de unit en ventilatiekanalen regelmatig goed te (laten) reinigen. Laat minstens twee keer per jaar een onderhoudsmonteur langskomen. Maak de filters regelmatig schoon met een stofzuiger en vervang ze minstens twee keer per jaar. De kanalen moeten ongeveer eens in de 8 jaar worden schoongemaakt.